Zakład Ubezpieczeń Społecznych, oferując wsparcie finansowe pracodawcom, aktywnie promuje działania profilaktyczne służące utrzymaniu zdolności do pracy na każdym etapie kariery zawodowej. Konkurs ma na celu wyłonienie takich projektów, które:

• realnie poprawią poziom bezpieczeństwa w miejscu pracy;

• zminimalizują ryzyko wypadków oraz chorób zawodowych;

• ograniczą oddziaływanie szkodliwych czynników obecnych w środowisku pracy.

Finansowanie skierowane jest do inicjatyw, które skutecznie eliminują zagrożenia zdrowotne i wypadkowe, a jednocześnie podnoszą kulturę bezpieczeństwa, poprawiają warunki pracy oraz wspierają dobrostan pracowników. W latach 2018–2024 ZUS przeznaczył na ten cel ponad 624 mln zł, wspierając ponad 7400 przedsiębiorstw i instytucji. Zainteresowanie konkursem systematycznie rośnie – w ostatnich latach udział w nim brało ponad 5000 podmiotów rocznie, z czego od 1000 do 1300 otrzymywało dotację. W samym 2025 roku na realizację projektów przeznaczono 140 mln zł, a w nadchodzącej edycji – zaplanowanej na pierwszy kwartał 2026 r. – można spodziewać się podobnego, a być może jeszcze większego budżetu.

Trzeba jednak podkreślić, że Konkurs ZUS jest wymagający – wnioski przechodzą wieloetapową i szczegółową ocenę, w której znaczenie mają również subiektywne interpretacje urzędników i ekspertów. Projekty przygotowane niedbale, w pośpiechu i bez solidnego uzasadnienia merytorycznego mają coraz mniejsze szanse na akceptację, szczególnie w obliczu nasilającej się konkurencji i zaostrzających się kryteriów. Dlatego, aby zwiększyć prawdopodobieństwo uzyskania dofinansowania, warto rozpocząć przygotowania już w trzecim kwartale 2025 roku.

Co to oznacza dla Ciebie i Twojego wniosku?

Pojęcie środków ochrony indywidualnej, jako uregulowanego działania w sytuacji, kiedy zwykła ochrona środowiska pracy okazywała się niewystarczająca, pojawiło się na początku lat siedemdziesiątych XX wieku. Zapewne już wcześniejszy rozwój przemysłu, przynosząc nowe zagrożenia: pyły, hałas, substancje chemiczne, spowodował stosowanie prostych masek przeciwpyłowych z tkanin, szklanych okularów ochronnych, skórzanych rękawic czy fartuchów znanych z innych zastosowań. Bez wątpienia wojny i rozwój oręża wymuszały wymyślanie i stosowanie ochrony indywidualnej przez wojów, rycerzy, a później żołnierzy. Ich atrybutami stawały się tarcze, hełmy, zbroje, maski czy kamizelki kuloodporne. Potrzeby wojska i przemysłu przynosiły nowe konstrukcje, materiały i właściwości tego, co wojak lub robotnik zakładał na siebie, aby zniwelować zagrożenia i ataki z otoczenia. Nasz Kodeks pracy z 1974 roku zdefiniował środki ochrony indywidualnej i określił zasady ich stosowania. Wdrożenie Dyrektywy 89/686/EWG dotyczącej ŚOI po przystąpieniu do Unii Europejskiej, a później Rozporządzenia UE 2016/425 harmonizującego wymagania wobec ŚOI, wraz z szeregiem norm oraz aktualizacji przepisów prawnych, ukształtowało obecny stan tego obszaru BHP.

Nadal jednak spotyka się pracownika ubranego w stare dżinsy i bluzę od dresu, obutego w przedpotopowe adidasy, bez rękawic i hełmu, majstrującego coś na drabinie. Czas, żeby takie obrazki na zawsze się skończyły. Należy przyjąć, że środki ochrony indywidualnej – hełmy, okulary, maski, odzież, obuwie, rękawice – nie są już wykwintnym dodatkiem, drugą kategorią działań behapowskich czy chodzącym tłem dla loga i nazwy firmy, ale ważnym i niezbywalnym elementem ochrony pracownika. Na przestrzeni ostatnich kilku lat oferta tego wyposażenia regularnie wzrasta. Nie oznacza to jednak, że dobór tych akcesoriów jest prosty i sprowadza się wyłącznie do wizyty w sklepie, a pieniądze na to podaruje ZUS. Zadanie to, szczególnie w Konkursie ZUS, wymaga wiedzy, doświadczenia, dobrej znajomości specyfiki pracy, właściwego postępowania i współpracy z rzetelnym producentem lub dostawcą. OpenZUS to gwarantuje.

Środki ochrony indywidualnej dobiera się i stosuje:

• w sytuacjach, kiedy nie można uniknąć zagrożeń lub wystarczająco ograniczyć związanego z nimi ryzyka przez organizację pracy lub zastosowanie środków ochrony zbiorowej;

• odpowiednio do występujących na stanowisku pracy zagrożeń, określonych na podstawie oceny ryzyka zawodowego;

• pracodawca powinien określić warunki stosowania środków ochrony indywidualnej, w szczególności czas i przypadki, w których powinny być używane;

• środki ochrony indywidualnej są przeznaczone do użytku osobistego; w wyjątkowych przypadkach środek ochrony indywidualnej może być używany przez więcej niż jedną osobę, jeżeli zastosowano działania wykluczające niepożądany wpływ takiego użytkowania na zdrowie i higienę korzystających z niego pracowników.

Poniżej zaprezentowano, w formie tabeli, zagrożenia i narażone części ciała pracownika, które należy chronić przez zastosowanie ŚOI (za Rozporządzeniem Ministra Rodziny i Polityki Społecznej z dnia 4 listopada 2021 r.).

Wraz z rozwojem nauki i praktyki stosowania środków ochrony indywidualnej zidentyfikowano dziesiątki gałęzi i sektorów gospodarki, w których występują zagrożenia właściwe dla stosowania ŚOI. Przykładowo:

• budownictwo – prace na rusztowaniach, pod nimi lub w wyznaczonej strefie pracy na wysokości;

• hutnictwo – prace w wysokich temperaturach w stalowniach, walcowniach, kuźniach;

• przemysł stoczniowy – prace spawalnicze, antykorozyjne, w pobliżu głębokiej wody;

• górnictwo – roboty w zakresie wysadzania, wybieranie i obróbka materiałów skalnych;

• energetyka – prace w pobliżu urządzeń pod napięciem elektrycznym;

• leśnictwo – prace z niebezpiecznymi narzędziami, śliskie, nierówne powierzchnie;

• logistyka i magazynowanie – czynności z ostrymi narzędziami;

• przemysł spożywczy – prace w niskich lub wysokich temperaturach;

• rolnictwo i rybołówstwo – prace w niesprzyjających warunkach atmosferycznych;

• opieka zdrowotna i weterynaryjna – czynności z substancjami szkodliwymi biologicznie;

• przemysł farmaceutyczny – prace ze szkodliwymi substancjami chemicznymi;

• przemysł tekstylny – narażenie na hałas i nadmierne zapylenie.

Wyodrębniono kilkaset czynności, które powinny być wykonywane z użyciem środków ochrony indywidualnej. Z doświadczenia OpenZUS wynika, że prawie w każdej firmie występują potrzeby stosowania ŚOI. Zachęcamy do kontaktu w tej sprawie – nasi specjaliści przeprowadzą ocenę potrzeb, dobiorą odpowiednie akcesoria i przeprowadzą przez proces zakupu w ramach dofinansowania w Konkursie ZUS.

Środkami ochrony indywidualnej są wszelkie urządzenia lub wyposażenie przeznaczone do noszenia bądź trzymania przez pracownika w celu ochrony przed jednym lub większą liczbą zagrożeń, które mogą mieć wpływ na jego zdrowie lub bezpieczeństwo pracy. Środki ochrony indywidualnej dzielą się na trzy kategorie:

I kategoria – środki ochrony indywidualnej stosowane przy niskim ryzyku.
Kategoria ta obejmuje wyposażenie, o użyciu którego może decydować sam pracownik, oceniając ich skuteczność wobec niewielkich zagrożeń, których działanie – jeśli jest stopniowe – może być przez niego zauważone w odpowiednim czasie i bez bezpośredniego zagrożenia. Przykłady: rękawice zakładane przed rozpoczęciem manipulowania ostrymi przedmiotami lub kamizelka odblaskowa nakładana przed wejściem w strefę ruchu.

II kategoria – środki ochrony indywidualnej stosowane przy zagrożeniach o średnim ryzyku.
Obejmuje wszystkie środki ochrony indywidualnej, które nie należą ani do kategorii I, ani do kategorii III. Zazwyczaj dotyczy to stwierdzonych zagrożeń, które stale utrzymują się w środowisku pracy. Przykłady: kaski i obuwie ochronne noszone przez cały czas przebywania na budowie lub ochronniki słuchu zakładane przed wejściem na halę tkalni i zdejmowane po jej opuszczeniu.

III kategoria – środki ochrony indywidualnej dedykowane wysokim ryzykom.
Dotyczy zagrożeń stwierdzonych i obwarowanych specjalnym postępowaniem. Obejmuje złożone środki ochrony indywidualnej przeznaczone do ochrony przed śmiertelnymi zagrożeniami lub poważnymi i nieodwracalnymi szkodami dla zdrowia, w przypadku których użytkownik może nie być w stanie na czas rozpoznać bezpośredniego skutku zagrożenia. Przykłady: środki chroniące przed upadkiem z wysokości, którego nie sposób przewidzieć. Zastosowanie tych środków regulują stosowne instrukcje, a rozpoczęcie zagrożonych czynności bez ich użycia jest zabronione.

Nie każdą odzież i sprzęt służbowy można zaliczyć do środków ochrony indywidualnej. W świetle prawa nie należą do nich:

• zwykła odzież robocza, obuwie robocze itp., czyli wyposażenie używane przez pracownika w celu zastąpienia lub osłonienia własnej odzieży przed zabrudzeniem, zużyciem lub zniszczeniem, które nie ma specjalnych właściwości zapewniających ochronę przed konkretnym zagrożeniem lub zagrożeniami;

• mundury, których celem nie jest zapewnienie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracownika (np. standardowe mundury strażników czy pracowników kolei);

• wyposażenie służb ratowniczych (np. nosze, defibrylatory, apteczki);

• wyposażenie sportowe (np. kaski rowerowe, ochraniacze piłkarskie, buty narciarskie);

• sprzęt, którego użycie nakazują przepisy ruchu drogowego (np. pasy bezpieczeństwa, kaski motocyklowe, kamizelki odblaskowe dla pieszych);

• sprzęt do samoobrony lub odstraszania napastników (np. gaz pieprzowy, paralizatory, pałki teleskopowe);

• przenośne urządzenia do wykrywania i sygnalizowania zagrożeń lub naruszania porządku publicznego (np. czujniki dymu, detektory tlenku węgla, alarmy antywłamaniowe);

• wyposażenie wojskowe i policyjne (np. kamizelki kuloodporne, hełmy bojowe, tarcze ochronne używane podczas interwencji).

Ich użycie w miejscu pracy regulują więc odrębne przepisy. Niemniej, ponieważ np. odzież robocza, obuwie lub umundurowanie jest zapewniane przez pracodawców, często jest traktowane jako element ochronny przed zagrożeniami. To poważny błąd, mogący prowadzić do wypadku. Na pracodawcy spoczywa obowiązek takiego wyszkolenia pracowników, nadzoru lub ewentualnego oznakowania wyposażenia, żeby nie zdarzyła się sytuacja, w której zwykła odzież, obuwie, rękawiczki czy uniform były nieświadomie używane do ochrony przed zagrożeniami BHP.

Środki ochrony indywidualnej muszą spełniać szereg wymagań, w tym:

• projektowanie i produkcja muszą być zgodne z wymaganiami Rozporządzenia (UE) 2016/425;

• spełnienie wymagań dotyczących zdrowia, higieny i bezpieczeństwa;

• zgodność z szeregiem norm zharmonizowanych i/lub innych specyfikacji technicznych;

• klasyfikację kategorii ryzyka i ocenę zgodności z powyższymi wymaganiami;

• deklarację zgodności i naniesienie znaku CE.

Właściwy dobór i zakup adekwatnych środków ochrony indywidualnej nie jest zatem procesem łatwym ani szybkim. Dobrym rozwiązaniem, eliminującym ryzyko popełnienia błędów, jest nawiązanie współpracy z OpenZUS i rekomendowanymi przez OpenZUS dostawcami.

Poniżej zaprezentowano – w formie tabeli – rodzaje i przykłady środków ochrony indywidualnej (za Rozporządzeniem Ministra Rodziny i Polityki Społecznej z dnia 4 listopada 2021 r.). Uwaga – nie jest to zamknięty katalog, gdyż ciągle powstają nowe akcesoria i wyposażenie.

W Konkursie ZUS na zakup środków ochrony indywidualnej można uzyskać 80% wartości zakupów brutto, nie więcej jednak niż 40 000 zł. Należy jednak pamiętać, że stosowanie środków ochrony indywidualnej nie może zastępować procesu zapewniania bezpiecznej pracy, który ciąży na pracodawcy. Przede wszystkim należy podjąć możliwe działania w celu wyeliminowania lub ograniczenia zagrożeń u ich źródeł. Na przykład nadmierny hałas należy w pierwszej kolejności ograniczać poprzez stosowanie mniej hałaśliwych urządzeń. Kolejnym krokiem jest stosowanie ochrony zbiorowej. W naszym przykładzie z hałasem należałoby instalować kabiny, obudowy, ekrany albo osłony dźwiękoizolacyjne lub dźwiękochłonno-izolacyjne. Dopiero po stwierdzeniu niedostatecznej skuteczności lub niemożności wykonania tych dwóch etapów należy zastosować indywidualne ochronniki słuchu. Zazwyczaj zastosowanie ŚOI jest znacznie tańszym rozwiązaniem, ale nie należy bezkrytycznie ulegać takiej pokusie. Oczywiście argument ekonomiczny jest ważny, ale warto wykazać, że takie rozważania były przeprowadzone i podparte obliczeniami. Ponadto warto upewnić się, że źródła zagrożeń i środowisko pracy spełniają właściwe normy. Środki ochrony indywidualnej nie mogą być prowizorycznym sposobem na zasłonięcie zaniedbań pracodawcy. Takie postępowanie zostanie łatwo wykryte w procedurze konkursowej. Dlatego banalny, z pozoru, sposób – np. „na hałas – zatkaj uszy – firma kupi Ci zatyczki” – nie zawsze okaże się wystarczający. Ponieważ maksymalna kwota dofinansowania w Konkursie ZUS wynosi 300 000 zł, można ją wykorzystać dołączając do wniosku także inne działania BHP, opisane w Katalogu konkursowym. Każde z tych działań powinno być właściwie udokumentowane. W przypadku ŚOI podczas oceny będzie badana dokumentacja doboru tego wyposażenia i jej zgodność z działaniami opisanymi w ocenie ryzyka zawodowego (ORZ). Często wnioskodawcy nie doceniają znaczenia prawidłowego ORZ w postępowaniu konkursowym. Zazwyczaj dołączają posiadany, opracowany w przeszłości i niedbale uaktualniony dokument. Zdarza się również, że prezentują jakiś uniwersalny szkic kupiony w Internecie, który jest bezwartościowy w Konkursie. Zgodnie z wytycznymi konkursowymi należy przekazać ORZ sporządzony zgodnie z normą PN-EN 18002 z kwietnia 2011 r. Ponadto dokument powinien zawierać podsumowanie poziomu ryzyka w odniesieniu do zagrożeń, dla których podejmowane są działania inwestycyjne na stanowisku pracy. To oznacza, że z ORZ powinna jasno wynikać potrzeba zakupu środków ochrony indywidualnej dla konkretnej grupy pracowników wykonujących konkretne czynności. Rozsądnym rozwiązaniem jest zlecenie przygotowania takiego ORZ specjalistom, np. z OpenZUS.

Dokumentacja doboru środków ochrony indywidualnej powinna jednoznacznie odnosić się do zagrożeń wykazanych w ocenie ryzyka zawodowego. Dobór ŚOI musi być adekwatny zarówno do zagrożenia, jak i do stopnia ryzyka, aby prawidłowo ustalić ich kategorię i rodzaj. Kolejnym krokiem jest porównanie katalogowych parametrów z parametrami występującymi na stanowisku pracy, np. termoizolacyjność odzieży powinna odpowiadać temperaturom, na które rzeczywiście narażony jest pracownik. Warto zaznaczyć, że współczesne technologie konstrukcji i materiałów zapewniają niezwykłą skuteczność ochrony w połączeniu z możliwością jej zawężania lub rozszerzania. Przykładowo, można dobrać obuwie odporne wyłącznie na przebicie podeszwy lub buty chroniące przed wieloma zagrożeniami – począwszy od wszelkich przebić, poprzez zagrożenia poślizgowe, termiczne, chemiczne, biologiczne, wybuchowe, elektroizolacyjne, skończywszy na ochronie przed promieniowaniem. Nie warto jednak bez wyraźnej potrzeby wyposażać się w super uniwersalne ŚOI ze względu na koszty oraz spadającą wygodę użytkowania. Następnie należy wybrać rozmiary dopasowane do pracowników oraz ilości wynikające z liczby pracowników, z uwzględnieniem rezerwy na nieoczekiwane sytuacje i czasowe wyłączenia z użytkowania – np. na przeglądy stanu ŚOI oraz utrzymanie ich sprawności i czystości. Jeżeli dla podejmowanej czynności wymagane jest zastosowanie ŚOI, pracownik nie może podjąć pracy bez tego środka ochrony. Ponadto przepisy zalecają przekazanie środka ochrony indywidualnej do osobistego użytku każdego pracownika. Jeżeli dotyczy to akcesoriów stosowanych w kontakcie ze skórą, włosami, bielizną lub oddechem – np. odzieży, obuwia, ochrony głowy itp. – jest to wymagane również ze względów higienicznych. Za utrzymanie sprawności i stanu higienicznego ŚOI odpowiada pracodawca, zatem powinna być w dyspozycji odpowiednia ilość tych akcesoriów, z uwzględnieniem stosownego zapasu. Sporządzenie takiego planu gospodarowania ŚOI często jest skomplikowane i warto je powierzyć specjalistom z OpenZUS.

Warto nadmienić, że zgodnie z normą PN-N-18002 stwierdzenie dużego ryzyka oznacza jego niedopuszczalność i praca nie może być rozpoczęta do czasu zmniejszenia tego ryzyka do poziomu dopuszczalnego. W praktyce działania zmniejszające zagrożenia są długotrwałe, co oznaczałoby wyłączenie stanowiska pracy na długi czas. Jednak dla zagrożeń, które można zmierzyć i określić w jednostkach fizycznych, np. poziom hałasu w [dB], po wyczerpaniu innych możliwości ograniczenia tego zagrożenia i zastosowania środków ochrony indywidualnej, można obniżyć poziom ryzyka o jeden stopień. Jest to zasada niezwykle ważna, gdyż w przypadku, kiedy pomiar wskazuje na duże ryzyko, jedynie zastosowanie ŚOI umożliwia legalne dopuszczenie pracownika do pracy.

Paradoksalnie użytkowanie środka ochrony indywidualnej może stanowić nowe zagrożenie. Niekiedy noszenie takich dodatkowych akcesoriów jest niewygodne, obciążające, ograniczające ruchy, widoczność, dekoncentrujące i powodujące dyskomfort. Stanowi to oczywiste zagrożenie dla niewprawnego użytkownika. Dodatkowo często pracownicy, chcąc uniknąć takich niewygód, niewłaściwie je nakładają, zapinają, dopasowują lub lekceważą, obniżając ich skuteczność. Spotyka się również przypadki źle dobranych ŚOI – co do rodzaju, specyfiki ochrony, stanu technicznego, a nawet dopasowania rozmiarowego do ciała pracownika – co powoduje nieprzewidywalność ich działania, a czasem prowadzi bezpośrednio do wypadku. Choć zabrzmi to banalnie, jedynym panaceum na takie sytuacje są szkolenia, treningi, nadzór oraz staranność w doborze i planie użytkowania środków ochrony indywidualnej.

Oprócz wspomnianych wyżej oceny ryzyka zawodowego i dokumentacji doboru ŚOI, do wniosku należy dołączyć:

• szczegółowy wykaz środków ochrony indywidualnej z określeniem zakresu stosowania dla każdego środka, podaniem typu, parametrów, producenta oraz z uzasadnieniem wyboru tego środka;

• deklaracje zgodności UE – w przypadku środków ochrony indywidualnej dla każdego ŚOI; lub deklaracje zgodności z normą w przypadku pozostałego sprzętu;

• wizualizację środków zaplanowanych do zakupu, o ile nie występuje w ofercie handlowej; wizualizacja (zdjęcia/fotografie) musi być wyraźna i czytelna, aby można było zidentyfikować i stwierdzić, o jaki konkretnie produkt chodzi.

Zazwyczaj uzasadnienie wyboru konkretnego środka, wymagane w szczegółowym wykazie, jest pewnym problemem, ponieważ musi łączyć parametry oczekiwane w dokumentacji doboru z parametrami konkretnego akcesorium dostępnego na rynku. Potrzeba szerokiej wiedzy osoby sporządzającej taki wykaz – zarówno z zakresu zasad doboru, jak i możliwości technicznych oferowanych przez dostawców. Dobrym rozwiązaniem tego problemu jest współpraca z ekspertami z OpenZUS, którzy pomogą sporządzić taki dokument i wskażą rekomendowanego dostawcę, który zapewni również prawidłowe pozostałe dokumenty – deklaracje, wizualizacje oraz instrukcje stosowania ŚOI wymagane przy rozliczeniu projektu.

Rekomendowani przez OpenZUS dostawcy ŚOI gwarantują prawidłowe przygotowanie oferty, zgodnej z dokumentacją doboru i innymi wymogami konkursowymi. Samodzielnie sporządzą wymagany wykaz, przekażą komplet deklaracji zgodności UE i załączą właściwe fotografie. Czy tylko oni? Z zakupem sprzętu lub urządzeń do Konkursu ZUS wiąże się trywialny, ale zarazem krytyczny problem. Sprzedawcy uważają, że najlepiej wiedzą, jak powinna wyglądać ich oferta, jakie parametry powinna zawierać, co gwarantować itp. Tymczasem znawcy tematu z ZUS uważają to samo o sobie. W tym sporze nieważne jest, kto ma rację – tylko kto ma pieniądze; tak naprawdę liczy się tylko interes wnioskodawcy. Zanim zwykły sprzedawca akcesoriów ochrony indywidualnej stanie się dostawcą ŚOI rekomendowanym przez OpenZUS, musi przyjąć optykę konkursu ZUS i prawidłowo ją stosować. Nie dopuszczamy sytuacji, w której jakiś bzdurny błąd w ofertowaniu, który zapewne łatwo można wyjaśnić, „kładzie” znakomity wniosek o dofinansowanie.

Dostawca – obok klienta i konsultanta – stanowi fundament każdego skutecznego wniosku o dofinansowanie z ZUS. Jego rola jest nie do przecenienia: nawet najlepiej zaplanowany projekt nie przyniesie efektu bez solidnego i kompetentnego dostawcy. Konkurs ZUS nie wybacza przypadkowych decyzji – tutaj liczy się doświadczenie, jakość i pełna zgodność z wymaganiami Konkursu. Dlatego współpracujemy wyłącznie z firmami, które mają za sobą udane realizacje i udokumentowane sukcesy w projektach ZUS. To nie są przypadkowi dostawcy, lecz sprawdzeni eksperci, którzy łączą praktykę z dogłębną znajomością regulaminów i wymogów formalnych. Ich zespoły tworzą specjaliści, którzy nie tylko przygotowują profesjonalną dokumentację, ale też wiedzą, jakich błędów unikać i jak zwiększyć szanse na pozytywną ocenę wniosku.

Nasi rekomendowani dostawcy wyróżniają się tym, że:

• uwzględniają wszystkie wymagania formalne programu ZUS już na etapie dobierania i ofertowania;

• tworzą rozwiązania techniczne o najwyższej wartości merytorycznej;

• oferują uczciwe, rynkowe ceny – bez sztucznego zawyżania stawek „pod dotacje”;

• aktywnie wspierają klientów w całym procesie aplikacyjnym, działając jak partnerzy, a nie tylko dostawcy;

• doskonale rozumieją realia pracy w zakładach produkcyjnych i proponują praktyczne, skuteczne rozwiązania;

• działają szybko, odpowiedzialnie i skutecznie – szczególnie wtedy, gdy czas odgrywa kluczową rolę.

Dlatego, po rzeczowym porozumieniu się z nimi i weryfikacji ich zdolności konkursowo-zusowskiej, z czystym sumieniem zalecamy współpracę z:

AVACORE

Sebastian Wiera 

tel: +48 516 123 301

e-mail: sebastian.wiera@avacore.pl

Blaklader

Patryk Kalinowski

tel: +48 733 988 544

e-mail: patryk.kalinowski@blaklader.com