W jednym z ostatnich wypadków opisanych przez Państwową Inspekcję Pracy w czerwcu 2025 r. pracownik został ciężko ranny podczas zakładania betonowego kręgu w wykopie. Praca prosta, jakich codziennie wykonuje się tysiące w całym kraju. Operator koparko-ładowarki zerwał metalową linę, a beton uderzył pracownika w głowę – nie miał on na sobie hełmu ochronnego, a strefa niebezpieczna nie została wyznaczona. Co gorsza, pracodawca obserwował prace, ale nie zareagował, mimo rażącego naruszenia zasad BHP. Niestety, jego kłopoty dopiero się zaczęły i nikt chyba nie chciałby być na jego miejscu. Jeśli w Twojej firmie dojdzie do wypadku podobnego do tego opisanego przez PIP, musisz liczyć się nie tylko z dramatycznymi skutkami dla pracownika i jego rodziny, ale też z poważnymi konsekwencjami prawnymi i finansowymi. Państwowa Inspekcja Pracy może nałożyć wysokie kary za rażące naruszenia przepisów BHP, prokuratura wszczyna postępowania karne wobec osób odpowiedzialnych, a sąd może orzec nawet karę pozbawienia wolności dla pracodawcy lub kierownika budowy. Do tego dochodzą odszkodowania i renty dla poszkodowanych, które mogą obciążać firmę latami. W praktyce jeden wypadek może oznaczać nie tylko utratę reputacji i kontraktów, ale wręcz koniec działalności gospodarczej. Takim wypadkom można zapobiegać, podejmując odpowiednie działania prewencyjne. Jeżeli już jednak do nich dojdzie, to kluczowe pytanie dla Ciebie jako pracodawcy jest proste: czy wykonałeś wszystko, co należało do Ciebie jako szefa w zakresie BHP i masz na to odpowiednie kwity oraz pieczątki?

Oto, co wg artykułu źródłowego ustalił Inspektor na budowie:

• brak wygrodzeń strefy zagrożenia;
• użycie uszkodzonego zawiesia (szekla z widocznym uszkodzeniem gwintu);
• brak szkolenia wstępnego; brak hełmu ochronnego;
• operator pracował bez właściwego orzeczenia lekarskiego.

Taki stan faktyczny oznacza dla pracodawcy jedno: duże problemy. Dla pracownika, oprócz utraty zdrowia, oznacza to szansę na pozyskanie od pracodawcy gigantycznego odszkodowania, o co na pewno już zatroszczą się kancelarie odszkodowawcze.

Z punktu widzenia Kodeksu pracy i zasad BHP, uregulowanych w wielu aktach prawnych:

• strefy niebezpieczne muszą być wygrodzone i wyraźnie oznakowane;
• sprzęt używany do podnoszenia ciężkich elementów, jak zawiesia czy szekle, musi być sprawny technicznie i regularnie sprawdzany;
• pracownicy muszą mieć zapewnione indywidualne środki ochrony, w tym hełmy;
• pracownicy muszą przechodzić odpowiednie szkolenia wstępne i okresowe, a operatorzy – posiadać aktualne badania lekarskie zgodne ze stanowiskiem.

Brak tych podstawowych działań może skutkować tragicznymi konsekwencjami — wypadkami, także śmiertelnymi. To nie są żarty. Co roku na budowach ginie ponad 50 osób. Każda śmierć to tragedia dla rodziny zmarłego, której w wielu przypadkach można było zapobiec.

Wielu małych przedsiębiorców narzeka na brak funduszy na BHP w swojej firmie. I tu pojawia się realna pomoc – to jest program prewencji wypadkowej ZUS, w ramach którego co roku ZUS, we współpracy z CIOP (Centralny Instytut Ochrony Pracy), organizuje konkurs „Dofinansowanie działań płatnika składek na poprawę bezpieczeństwa i higieny pracy”. Jego celem jest poprawa warunków pracy także w firmach z branży budowlanej. Tak więc tłumaczenie, że brakuje wolnych środków, jest w tej sytuacji raczej wymówką dla lenistwa, olewania tematu BHP, niż realnym powodem. Trzeba oczywiście chcieć, poświęcić czas i zainwestować w przygotowanie porządnego wniosku, który wygra. Nie jest to łatwe, ale możliwe, jak się chce i działa z ekspertami z OpenZUS.pl.

Katalog działań inwestycyjnych przewiduje następujące działania:

Działanie nr 21 – środki na wygrodzenia stref niebezpiecznych: zakup i montaż zabezpieczeń, barierek etc. – ale z punktu branżowego – możliwy zakup elementów znacząco poprawiających bezpieczeństwo w miejscu pracy (np. ogrodzenia wykopów, stref prac koparek). Limit dotacji wynosi 25 000 zł.

Działanie nr 27 – zakup środków ochrony indywidualnej (ŚOI), w tym hełmów, urządzeń ewakuacyjnych, wyposażenia pracy na wysokości itp. – dotacja do 40 000 zł.

Dla przykładu:

• właściwe wygrodzenie i oznaczenie strefy niebezpiecznej (działanie 21) – to realna ochrona życia;

• zakup odpowiednich hełmów i ŚOI (działanie 27) – prosty, ale kluczowy element ochrony pracownika.

Oprócz wcześniej wspomnianych działań (21 – wygrodzenia stref niebezpiecznych, 27 – ŚOI), projekt dla swojej firmy możesz rozbudować o kolejne istotne pozycje:

Działanie 20 – Szalunki do wykopów ziemnych
Zakup środków technicznych zabezpieczających wykopy o głębokości do 3 m (np. szalunki typu „boks” z uchwytami rozporowymi lub punktowymi, szalunki typu słupowego).
Limit dotacji: do 60 000 zł

Działanie 18 – Urządzenia dla bezpieczeństwa prac na wysokości
Zakup i montaż siatek ochronnych, zabezpieczeń na krawędziach stropów, podestów stacjonarnych oraz rusztowań ruchomych przejezdnych.
Limit dotacji: do 50 000 zł

Działanie 19 – Ruchome podesty robocze
Zakup maszyn i urządzeń takich jak podesty wiszące, masztowe, stacjonarne czy przejezdne – poprawiających bezpieczeństwo pracy na wysokości.
Limit dotacji: do 50 000 zł

Jak to wygląda w praktyce – limity i warunki

• Maksymalna dotacja: 300 000 zł brutto na jeden projekt;
• Liczba działań: można połączyć różne działania (np. 21 + 27), ale nie przekraczać 80 % brutto wartości projektu i limitu kwoty dotacji na cały projekt czyli 300 000 zł;
• Dla VAT-owców – możliwe nawet 98 % finansowania;
• Warunki formalne: brak zaległości w ZUS i podatkach, brak upadłości, przerwy między dotacjami (3 lata od wypłaty lub zwrotu).

Zgodnie z harmonogramem plan działania na 2026 i 2027 rok wygląda następująco:

1. I kwartał 2026 –ogłoszenie konkursu.
2. I–III kwartał 2026 – opracowanie i złożenie wniosku.
3. III–IX 2026 – ocena formalna i merytoryczna.
4. IX 2026 – ogłoszenie wyników konkursu.
5. X–XII 2026 – podpisanie umowy o dofinansowanie.
6. 2027 – wypłata pierwszej transzy (60%), realizacja projektu, rozliczenia, odbiory, wypłata drugiej transzy (2027).
7. Trwałość projektu – 3 lata od wypłaty ostatniej transzy.